Ben bu aralar ekonomideki gidişata, ortadaki neticeye baktığımda ‘Çukur Kanunları’nı hatırlıyorum doğrusu. Gelin kısaca bir bakalım. Neydi?
Önce Birinci Çukur Kanunu: “Eğer bir çukurun içindeyseniz, ilk yapacağınız şey artık kazmayı bırakmaktır.” Türkiye’nin içinde debelendiği çukurdan çıkmak için ilk yapılması gereken tam da budur. Bir çukurun içinde debelenmenize neden olan her neyse artık onu yapmayı bırakmak gerekir.
Nedir? Mesela “Faiz sebep, enflasyon netice” demeyi artık bırakmak gerekir. Neticesi ortada.
Peki, kazmayı bırakmak, kendi başınıza açtığınız belaya neden olan beyhude işler dizisinden vazgeçmek, çukurdan çıkmak için yeterli midir? Hayır.
İkinci Çukur Kanunu şöyle der: “Artık kazmayı bırakmış olmanız, bir çukurda olduğunuz gerçeğini değiştirmez.” Durumun vahametini artıran hatadan dönmüş olmanız, bundan sonra doğru adımları atmaya hazır olduğunuz anlamına gelmez.
Nedir? Bu çukurun dibine kerameti kendinden menkul, yeterince tartışılmamış ama tek taraflı olarak uygulamaya konmuş ham fikirlerle gelmişsek, şimdi bu çukurdan istişare etmeden çıkılmaz bana sorarsanız.
Bu çukurdan çıkmanın maliyeti bir kesimin üzerine sorgusuz sualsiz tek taraflı kararlarla yıkılamaz. Osmanlı dönemindeki gibi bir tür Meşveret Meclisi olmadan geçiş dönemi yönetilemez.
Böyle bakınca ben memleketin iyi bir geçiş süreci yönetimi dönemine ihtiyacı olduğuna daha da çok ikna oluyorum. Bütün bu geçişin adil bir biçimde olabilmesi için sağlıklı bir yönetişim mekanizması olmadan bu iş olur mu? Olmaz.
Doğrusu Ekonomik ve Sosyal Konsey’in bu süreçte son derece önemli bir rolü olacağını düşünüyorum ben. Yalnızca çukurdan çıkış için değil, yeşil dönüşüm ve iklim politikaları yönetişimi açısından da Ekonomik ve Sosyal Konsey’in yeniden düşünülmesi gerekir.
Böyle bir ortamda Türkiye’nin artık bir ekonomi politikası taklidi yapan beyhude işlerle uğraşmayı bırakıp, esasa odaklanması gerekiyor. Bu nedenle Çukur Kanunu’nu bir kez daha hatırlatmak istedim bugün. Önce durumu idrak edelim, sonra yapılacaklara geçelim bir an önce… Neydi?
Birinci Çukur Kanunu: “Eğer çukurdaysanız, bir an önce kazmayı bırakmanız gerekir.”
İkinci Çukur Kanunu: “Kazmayı bırakmanız, hala çukurda olduğunuz gerçeğini değiştirmez.”
